Ngọ Chơi Pháo Đất – Trò Chơi “Nổ Đất Sét” Của Những Đứa Trẻ Thôn Quê

Trong bức tranh tuổi thơ của thế hệ 8x, 9x đời đầu, bên cạnh những trò như ném ống bơ hay đánh quay, thì hình ảnh Ngọ chơi pháo đất (hay còn gọi là pháo nổ, nổ đất sét) luôn mang lại những cảm xúc phấn khích tột độ.

Nhìn dáng đứng của Ngọ: chân trụ vững chãi, tay giơ cao quá đầu, bàn tay úp xuống che chở cho “khối thuốc nổ” bằng đất sét, chuẩn bị tung ra một cú đập trời giáng. Chỉ nhìn thôi đã thấy bên tai văng vẳng tiếng “Đùng! Bạch!” giòn tan của những trưa hè trốn ngủ.

Bí kíp chọn đất: Linh hồn của trò chơi pháo đất

Để có màn nổ đất sét thành công, khâu quan trọng nhất không phải là sức khỏe mà là khâu chọn nguyên liệu. Không phải đất nào cũng chơi được đâu nhé!

• Loại đất chuẩn: Phải là đất sét hoặc đất thịt (thường lấy ở ruộng hoặc bờ ao/bờ sông) có độ dẻo cao, mịn và không lẫn sỏi đá hay tạp chất.
• Sơ chế: Ngày xưa, lũ trẻ phải hì hục nhào nặn, đập đất xuống nền gạch thật nhiều lần cho đất thật nhuyễn, thật mịn. Đất càng dẻo, không bị nứt thì pháo nổ càng to và “vành” pháo bung ra càng đẹp.

Hướng dẫn cách nặn và kỹ thuật nổ pháo đất

Trò chơi này đòi hỏi sự khéo léo của đôi tay để tạo ra một quả pháo có kết cấu khí động học chuẩn xác.

1. Kỹ thuật nặn pháo (Làm khuôn)

Ngọ thường vo tròn cục đất sét lại, sau đó dùng khuỷu tay hoặc nắm tay ấn mạnh vào giữa để tạo lòng sâu (như cái bát hoặc cái nồi).

• Thành pháo: Phải nặn dày dặn để giữ form.
• Đáy pháo: Đây là điểm mấu chốt. Đáy phải được dát thật mỏng (mỏng tang nhưng không được thủng). Đáy càng mỏng thì khi đập, áp suất không khí mới dễ dàng phá vỡ đáy tạo ra tiếng nổ lớn.

2. Tư thế “gieo” pháo của Ngọ

Khi Ngọ chơi pháo đất, tư thế chuẩn là đứng chân trước chân sau. Hai tay (hoặc một tay) nâng pháo lên cao, miệng pháo hướng xuống đất (hoặc hướng lên tùy kiểu chơi, nhưng phổ biến nhất là úp xuống). Dùng lực cánh tay quăng mạnh pháo xuống mặt đất bằng phẳng. Khi miệng pháo tiếp đất, không khí bị nén mạnh bên trong sẽ phá tan lớp đáy mỏng manh, tạo ra tiếng nổ lớn “Bạch!”.

Luật chơi thắng thua: Ai là “Vua pháo đất”?

Trò chơi này thường chia phe hoặc thi đấu cá nhân. Luật chơi nổ đất sét rất sòng phẳng và kịch tính:

• Tiêu chí thắng: Pháo của ai nổ to hơn, vành đất bung ra (do đáy vỡ) rộng hơn thì người đó thắng.
• Hình phạt: Người thua cuộc thường phải “cống nộp” đất sét cho người thắng. Cụ thể, người thắng sẽ lấy đất của mình đắp vào chỗ thủng của pháo người thua để đo, tốn bao nhiêu đất để vá lỗ thủng thì người thua phải đền bấy nhiêu đất từ cục pháo của mình.

Có những trận đấu, người thua bị lột sạch sành sanh đất sét, chỉ còn trơ lại đôi bàn tay lấm lem, trong khi Ngọ và đội thắng cuộc thì hả hê với cục đất to đùng đoàng.

Giá trị của trò chơi dân gian pháo đất

Ngày nay, sân bê tông thay thế sân đất, trẻ con ít có cơ hội lấm lem bùn đất như xưa. Hình ảnh Ngọ chơi pháo đất nhắc nhở chúng ta về một thời kỳ thiếu thốn vật chất nhưng giàu có về tinh thần. Tiếng pháo đất nổ giòn tan chính là tiếng cười trong trẻo nhất của tuổi thơ Việt Nam.